رێنجبەر جەمیل شێخو
ماموستایێ زانكویا دهوك
مەرەم ژ سەروەریێ ئەوە، بارودوخەكێ یاسایییە ژبۆ دەولەتێ ڤەدگەریت دەمێ هەر سێ پێكهاتەیێن وێ پەیدادبن (گەل، وهەرێم، سیستەمێ سیاسی). ئەڤ سەروەرییە پێكدهێت ژ دەستهەلاتان ژبۆ دەولەتێ بەرامبەر تاكەكەسان د ناڤ سنوورێ وێدا وبەرامبەر دەولەتێن دی ل سەر ئاستێ دەرەكی. واتە پێدڤییە دەولەت دەستهەلاتا بلند بیت ل سەر ئاستێ ناڤخۆیی ویا ئازادبیت درەفتاركرنێدا د كاروبارێن ناڤخۆییدا وخودان دەستهەلات بیت ل سەر هەر كەسەكی وهەر تشتەكێ ل سەر ئاخا خۆ. هەروەسا ل سەر ئاستێ دەرەكی پێدڤییە دەولەت یا سەربەخۆ بیت د رێڤەبرنا پەیوەندیێن خۆ یێن دەرەكیدا بێكو ملكەچی دەستهەلاتا دەولەتەكا دی ببیت. واتە نابیت ب هیچ شێوەیەكی دەولەت ل سەر ئاستێ ناڤخۆیی یا بێهێز بیت بەرامبەر تاكەكەسان وهەروەسا نابیت بەرامبەر دەولەتێن دی یێن دەرەكی دەمێ سەروەریا وێ دهێتە تێكدان ژلایێ وانڤە یا بێ هەلوویست بیت. ئەڤە وسەرەرای ئەوێ چەندێ دەستوورێ عیراقێ یێ سالا 2005، ئاماژە ب وێ چەندێ كریە كو عیراق وەلاتەكێ سەربەخۆیە وخودان سەروەرییە. لێ د كەتوارێ پراكتیكی (واقع عملی) دا عیراقێ وەك دەولەت سەروەریا خۆ ژ دەستدایە، ژبەركو ل سەر ئاستێ ناڤخۆیی چەندین گروپ وكەسان هەنە دەولەتێ هیچ دەستهەلاتەك ل سەر نینە، مینا ئەڤ گروپێن چەكدار دناڤ حەشدا شەعبیدا وهەروەسا ئەڤ كەسانێن بناڤێ كەسانێن ئاینی هاتینە دناڤ مەیدانا سیاسەتێدا، بەلكو گەلەك جاران ئەڤ كەس وئەڤ گروپە د بنە هێرش بۆ سەر دەستهەلاتێن دەولەتێ. ول سەر ئاستێ دەرەكی
دەولەتا عیراقێ نەشیایە دەستێوەردانا دەولەتێن جیران رابگریت، بەلكو تا رادەیەكێ مەزن بەغدا وەك پایتەختێ عیراقێ سەنتەرێ دەركرنا بریالارێن چارەنڤیس نینە د دەولەتا عیراقێدا، بەلكو ئەڤ بریارێن گرنگ ژ هندەك پایتەختێن دی دهێنە سەپاندن، وهەروەسا ژ لایەكێ دیڤە ئەڤ دەستێوەردانە گەهشتیە شێوازێ دەستێوەردانا لەشكری د ناڤ خاكا عیراقێدا، مینا توپبارانكرنا خاكا عیراقێ ژ لایێ فروكێن توركیا وئیرانێڤە وزێدەباری ئەڤێ چەندێ د قوناغا نهادا لەشكرێن چەندین وەلاتان د ناڤ خاكا عیراقێدا هەنە سەرەرای نەرازیبوونا گەلێ عیراقێ ل سەر هەبوونا وان، ئەڤجا چ ئەڤ هێزە ب ئاشكرایی ل سەر خاكا عیراقێ بن مینا هێزێن لەشكرێ توركیا وچ ل بن هندەك ناڤێن دی بن مینا هێزێن ئیرانی كو نها كونترولا عیراقێ د دەستدایە. ئەڤە زێدەباری چەندین گروپێن دی یێن چەكدار ل سەر خاكا عیراقی، نەخاسمە گروپێن تیرورێ ئەڤێن شیاین دەولەتەكا تیروری ل سەر ئاخا عیراقێ رابگەهینن ل سالا 2014.
ژبەر ئەڤێ چەندێ و ل دوماهییێ ئەم د شێن بێژین، كو نەمانا سەروەریێ ل عیراقێ، هوكارەكێ گرنگە گەلێ كوردستانێ داخۆازا جودابوونێ ژێ بكەت، چونكی هیچ گەرەنتییەك نەمایە ژبۆ گەلێ كوردستانێ د ڤی بارودوخێ ئالوزێ عیراق تێدا دژیت، كو جارەكا دی ئەڤ گەلە تووشی نەهامەتیێ وقركرنێ نەبیت، هەروەسا پێدڤی ناكەت گەلێ كوردستانێ قوربانیا ئەڤێ چەندێ بدەت، چونكی رەفتارا دەستهەلاتا سیاسی ل بەغدا ل گەل گەلێ كوردستانێ رەفتارەكا نەدادپەروەرانەیە، سەرەرای ئەڤ نەهامەتیا وان ب سەرێ گەلێ كوردستانێ هینای.
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق