كۆڤان ئيحسان
ده‌مێ شه‌ڕێ دنيايێ يێ ئێكێ، وه‌ختێ دا كه‌له‌پيرێ ده‌وله‌تا ئۆسمانى ژێكڤه‌كه‌ن، كوردا چ تشته‌كێ وه‌سا نه‌بوو، كو هه‌ڤپه‌يمان هزره‌كێ بۆ بكه‌ن و ئه‌ردێ وان ژێكڤه‌نه‌كه‌ن و ته‌رابه‌را نه‌كه‌ن، به‌لكى وه‌كى ڤياى، ئه‌و ئه‌رد ژيكڤه‌كر و تخويبێن چێكرى بۆ دانان و ئێدى كولتۆر و ئه‌زمانێ وان ژى گۆهڕى. د وان مابه‌ينا دا، هنده‌ك سياسى و گه‌رۆك و رۆژهه‌لاتناس دهاتنه كوردستانێ و ده‌ستۆدانێ كوردستانێ د هه‌لشكاڤت، ئێك ژ وان سياسيا چوو بوو ده‌ڤه‌ره‌كا كوردستانا ئيراقێ، مه‌زنێن ئه‌شيره‌تا خرڤه كربوون، پرسيار ژ ئێكى ژ وان كربوو، هه‌وه دڤێت سه‌ر ب به‌غدا يان سته‌نبۆلێڤه بن، ئه‌وى جابا وى دا بوو و گۆتبوويێ، ئه‌وێ هه‌نێ ئه‌وێ د قۆلاچكێڕا روينشتيه خارێ چ گۆتيه، ئێنا وى سياسى گۆتبوويێ: وى يا گۆتى مه دڤێت سه‌ر ب سته‌نبۆلێڤه بين، ئێنا كابراى گۆتێ پا هه‌ما ژ كه‌ربێن وى دا مه دڤێت سه‌ر ب به‌غداڤه بين.
هه‌ماكو بيرا من لره‌ڤا مليوونى دهێت، ئه‌وا لسالا (1991) ئه‌م به‌ر ب وه‌لاتێن بيانيڤه چووين، بيرا من دهێت شه‌ڤه‌كێ ژ شه‌ڤان ئه‌م ل گوندێ (سه‌رزێرى) بووين، چاڤێن من ژبه‌ر دويكێلێ هاتبوونه گرتن، من ئه‌و دنيايا روهن چه‌ند رۆژا نه‌ديت، پاشى هه‌ر چاوابيت ئه‌م گه‌هشتينه ده‌شتانێ و ئه‌م چه‌نده‌كێ لوێرێ حه‌ويايين، هه‌تا هه‌ڤپه‌يمانا بريارا (688) ده‌رێخستى و ئێدى خيچا (36 لوكه) يا دژى فڕينى دانا، دا بۆ جارا ئێكێ بره‌نگه‌كێ ره‌سمى كوردا ژ زولما رژێمێن ئيراقێ پارێزيت.
ژ هينگێ وه‌ره هزره‌ك بۆ من چيبوو، ئه‌ڤ پرسياره د سه‌رێ من دا د غۆلغۆلى و من دگۆت: بۆچى ئه‌م د ره‌ڤين، بۆچى خه‌لك بوويه‌نه تاسپكێن سه‌رێ مه و ناهێلن ئه‌م برحه‌تى بژين. من هه‌مى گاڤا دگۆتى بناسێن خه‌لكينه و ئه‌م دژارين، به‌لێ هه‌روه‌كى نه وه‌سا، به‌رى بناسێن مه‌نه و ئاگر ژ ده‌همانا مرۆڤى به‌ردبيته مرۆڤى. پاشى گه‌له‌ك پێڤه نه‌چوو، كورد به‌ربوونه سه‌روچاڤێن ئێكودو، بره‌نگه‌كێ دى ببوونه سينه‌ما به‌لاش و خه‌لكێ ره‌خۆدۆرا وه‌كى روبۆتا دلڤاندن و ئێدى هه‌يله لوى و بابێ وى شه‌ڕێ برايێ خۆ بكه‌ت، وه‌كى ئه‌ز دزانم ژى سه‌را چ نه‌بوو. پاشى باشبوو ژ نيشكه‌كێڤه ژ سه‌روچاڤێن ئێكودو ڤه‌بوون، شه‌ڕ راوستا و خه‌لكى بێهنه‌كا ته‌نا هه‌لكێشا و ئێدى كورد و شه‌ڕ پيچه‌كێ ژێكڤه‌بوون.
بژلى وان يێن سالێن (1988_1991) بهاريكاريا رێكخراوێن ده‌وله‌تى به‌ر ب وه‌لاتێن بيانياڤه چووين، د وان سالێن شه‌ڕێن نافخۆ دا گه‌له‌ك خه‌لك ره‌ڤى و وه‌لات هێلا و دناڤ وه‌لاتێن بيانيا دا بوونه كۆچبه‌ر و ئێدى ئه‌ڤ وه‌لاتێ پيرۆز تنێ لده‌ڤ وان بۆ بيرهاتن. براده‌ره‌كێ من به‌حسێ سه‌ربۆرا خۆ دكر، به‌رى بچيت ئه‌وى ل تله‌فزونه‌كێ شۆلدكر، دگۆت: رۆژه‌كێ گۆت بۆ مه كاميره‌كا ڤيديويێ بهنێرن، مه ژى بۆ هنارت، ئينا چه‌ند ته‌رمێن پێشمه‌رگێن به‌هدينا دناڤ ترۆمبێله‌كێ دا بوون بۆ مه ڤيدبو كربوون، گه‌له‌ك بێسه‌روبه‌ر كربوون، هنده‌ك ژ پارچێن له‌شێن وان هاتبوونه ژێڤه‌كرن، ئێدى من سويند خار كو لڤى وه‌لاتى نه‌مينم و به‌ر ب غه‌ريباڤه بچم.
بڕێن مه‌زنێن مرۆڤا لوى وه‌ختى به‌ر ب وه‌لاتێن بيانياڤه چوون، ئه‌زێ لهزرێ نه ژبه‌ر دۆرپێچا ئابوورى بوو، ئه‌وا وى وه‌ختى لسه‌ر ئيراقێ هاتيه دانان، ژبه‌ركو خه‌لكێ كوردستانێ ژبه‌ر برسێ نه‌ره‌ڤيه، وه‌لاتێ خۆ نه‌هێلايه و شۆڕشه‌ك ژى بكه‌دا ده‌ستێن خۆ يا بخودانكرى، به‌لێ پتر ژ به‌ر ده‌ستۆدانێ نافخۆ بوو، ئێدى خه‌لك نه‌شيا خۆ لبه‌ر وى ده‌ستۆدانى بگريت و نه‌چاربوو وه‌لاتێ خۆ و زێدێ خۆ هه‌مى هێلان و رێكه‌كا هاتوباتى گرت.
رۆژ هاتن و رۆژ چوون، سالا (2003)يێ، هه‌ڤپه‌يمانا رژێما ئيراقێ هورگوماند، ئێدى گه‌فا وێ رژێمێ لسه‌ر كوردا نه‌ما، كورد پيچه‌كێ نێزيكى ئێك بوون، ئه‌م نزانين ئه‌و بخۆ نێزيكى ئێكبوون يان ئالاڤه‌كێ ده‌رڤه لپشت هه‌بوو، ئێدى خه‌لك گه‌له‌ك ب وه‌لاتێ خۆڤه هاته گرێدان و رۆژ بۆ رۆژێ به‌ر ب باشترڤه چوو، گه‌له‌ك ژ وى خه‌لكێ ده‌رڤه ژى جاركا دى قه‌ستا زنج و كاڤلێن خۆ كرن و تێڤه ڤه‌حه‌ويان و ژيانێ بره‌نگه‌كێ دى ل كوردستانێ ده‌ستپێكر.
سالا (2014) ده‌وله‌تا ئيسلامى ئه‌وا بناڤێ داعش سه‌ر ب هنده‌ك ئه‌ردێ ئيراقێ دا گرت، كورد ژى بوونه ئێك ژ نێچيرێن وان، يا ڤياى دگه‌ل كوردا كر، نه‌خاسمه ل شنگالێ و هنده‌ك ده‌ڤه‌رێن دى، پاشى كوردا (پێشمه‌رگه‌ى) دربێن مه‌زن ل داعشێ دان و پاشڤه برن، گه‌فا وان ژ كوردستانێ دوير كر، سه‌رێ كوردا ل هه‌مى دنيايێ بلند كر، نوكه ژى پێشمه‌رگه‌ى به‌رۆكێن شه‌ڕى يێن موكم كرين، نه داعش و نه مه‌ت و خاله‌تێن وێ دشێن وان چه‌په‌را بلڤينن، به‌لێ هه‌كه ده‌ستۆدان يێ هوسا بيت ئه‌م گرنتيێ ناده‌ين.
هه‌رچه‌نده هنده‌ك وه‌سا هزردكه‌ن كو ره‌ڤين يان مشه‌ختبوون تشته‌كێ به‌ربه‌لاڤ و بژاله‌يه و پشكه‌كه ژ حه‌قێن مرۆڤا، راسته ئه‌ڤه يا دروسته، به‌لێ ئه‌ڤرۆ يان سوبه‌هى دێ ته‌ڤپرسى ل كوردستانێ هێته‌كرن، ئه‌م پێدڤى ده‌نگێن هه‌ر كته‌كينه، نه‌خاسمه ئه‌وێن ل ده‌ڤه‌رێن ده‌رڤه‌ى هه‌رێمێ كو دێ بنه‌تارا ده‌ڤه‌رێن خۆ دياركه‌ن و ئيدى هه‌ر ده‌نگه‌گ ب زێره‌كيه و پتر، ژبه‌ر ڤێ چه‌ندێ پێدڤى بوو هه‌مى پێرابوون هاتبانه كرن، دا رێ لخه‌لكى هاتبا گرتن و ئه‌ڤ وه‌لاته نه‌هاتبا چۆلكرن و به‌ردان.
به‌لێ ديمه‌ن وه‌كى يێ سالێن نوتا يێ لێهاتى، خه‌لك نه‌ژبه‌ر داعشێ دره‌ڤيت، به‌لكى ژ به‌ر ده‌ستۆدانێ نافخۆ يێ دره‌ڤيت، ده‌ستۆدانێ نافخۆ ژى ئه‌ڤ كێنج و هه‌ودانێن لپشت خۆ هێلاين:
• خه‌لك جاره‌كا دى يێ رێكا وه‌لاتێن غه‌ريبيا دگريت و چه‌ند كيلومه‌ترێن بترس يێ رێكه‌كا هاتوباتى دگريت، دا ژڤێ قه‌رقه‌شا نافخۆ سه‌رێ خۆ رحه‌ت كه‌ت.
• دوژمنه‌كێ مه‌زن يێ لسه‌ر تخويبێن مه، نه‌دويره ئه‌ڤرۆ هه‌تا سوبه‌هى ژبه‌ر ده‌ستۆدانێ كوردستانێ ئه‌و چه‌په‌ر سست ببن و ئێدى داعش نزانيت چاوا خه‌لكى بكوژيت و بدويڤ دلێ خۆ دگه‌ل دا بكه‌ت.
• باوه‌رى يا دناڤبه‌را خه‌لكى وان حزبێن سياسى شكه‌ستى و ئێدى گه‌له‌ك وه‌خت دڤێت هه‌تا ئه‌و باوه‌رى دزڤڕيت، نه‌خاسمه ئه‌و سۆزێن چه‌نده دهێنه گۆتن و چ كريار بۆ نه‌بوويه.
• شه‌ڕه‌كێ مه‌زنێ راگه‌هاندنێ يێ چێبووى، ئێدى هه‌تا ره‌مزێن مه ژى يێن ڤه‌گرتين، وه‌سا يێ بسه‌روچاڤێن ئێكڤه و هه‌ميا دوژمنێ خۆ نه‌خاسمه داعش يێ ژبير كرى.
• چ بزاڤێن جدى هه‌تا نوكه بۆ راوستاندنا مشه‌ختبوونێ نه‌هاتينه كرن، نه ژلايێ حكومه‌تێڤه و نه ژلايێ رێكخراوێن نه حكوميڤه، ئه‌زێ لهزرێ ئه‌ڤه شاشيه‌كا گه‌له‌ك مه‌زنه هه‌روه‌كى چوونا ده‌رڤه بۆ حكومه‌تێ و رێكخراوا نه مژاره‌كا هه‌ژييه.
• ديمه‌نێن وه‌كى (ئالانى) ببه‌رده‌وامى دهێنه ديتن، كو دلێ هزاران كه‌سا لدنيايێ دئێشينيت، ديرۆكا كوردا ژ ڤان چێرۆكا يا مشتاخه‌يه.
• دوهى ته‌رمێ چا رجحێلا ژ نه‌مسا گه‌هشتنه كوردستانێ، ئه‌و دگه‌ل چه‌ند كوردێن دى د ترۆمبێله‌كێ دا فه‌تسى بوون، وه‌كى كورد (نه بخێرا دايێ و نه‌يا بابێ چوون) و بئاڤێ دا چوون، كو هه‌ر چار جحێل يێن شۆلى بوون و دكه‌له‌كه‌لا ژيێ خۆ دا بوون، مله‌ت دشيا مفايه‌كێ مه‌زن ژێ وه‌رگريت و شيانێن وان كه‌يس بكه‌ن، به‌لێ پا دێ گه‌ميا مه لكيڤه راوه‌ستيت!.
ديمه‌نه‌كێ دى يێ كو به‌رچاڤى مرۆڤى دكه‌ڤيت، ئه‌وه خه‌لكێ ره‌وشه‌نبير و ئاقلمه‌ند ژى يێ بچيكێن خۆ دهنێرنه ده‌رڤه، كو ئه‌ڤ چه‌نده ترسه‌كا دى لده‌ڤ مرۆڤى په‌يدا دكه‌ت، خاندنا خه‌لكى بۆ ده‌ستۆدانێ گه‌له‌ك يێ شاشه، به‌لێ ژلايه‌كێديڤه ئه‌و ژى د حه‌قن، ژبه‌ركو چ رێكێن ڤه‌وژارتى نابينن.
بڤێ چه‌ندێ دياردبيت كو خه‌لك نه ژبه‌ر داعشێ دره‌ڤيت، نه‌ژى ژبه‌ر حكومه‌تا ئيراقێ دره‌ڤيت، به‌لكى پتر ژ به‌ر ده‌ستۆدانێ كوردستانێ يێ دره‌ڤيت، ژبه‌ر به‌رته‌نگيا ئێكودو قه‌بيل كرنێ يێ دره‌ڤيت، ژبه‌ر قه‌تلازيا گه‌نده‌لى و نه‌بوونا عه‌داله‌تێ و بێباوه‌ريێ يێ دره‌ڤيت، ژبه‌ر نه‌بوونا ده‌ليڤێن شۆلى يێ دره‌ڤيت.
ڤێجا گه‌لى حزبێن سياسى له‌پێن حۆ بكه‌نه تێكدا، ئێك بگرن، دا جاره‌كا دى يێن شتى له‌يلا قاسمێ نه‌هێنه سێداره‌دان، دا جاره‌كا دى عه‌مه‌رێ خاور خۆ د بچويكێ خۆ وه‌رنه‌كه‌ت، دا جاره‌كا دى (حه‌ليما سه‌رگركى) شێلكه‌كا زه‌لاما نه‌كه‌ته د ئاخێ ڕا، دا جاره‌كا دى به‌حر ئالانێ بچويك و ژار نه‌خوت، دا جاره‌كا دى گه‌رما چيايێ شنگالێ گه‌رده‌نێن ژن و بچويكا نه داعويريت، دا جاره‌كا دى مرن لسه‌ر جاددا نه‌بيته ديارۆكا رۆژێ.
1415.
ليست هناك تعليقات:
إرسال تعليق